Eklektik İspanyol Evleri

Bu evler, bir ispanyol tarzı olmasına rağmen, en yaygın olduğu yerler, kuzey ülkeleridir. Bunun dışında, ABD'nin Texas eyaletinde çok yaygındırlar. Bu tarzda, akdeniz esintileri çok hissedilir. örneğin, İtalyan evlerini görmüş insanlar, bu evlere fazla yabancılık çekmeyecektir. bu evleri etkileyen akımlar şunlardır:

1- Fas ve Cebelitarık boğazı civarında bulunan diğer yapılar,
2- Barok tarzı,
3- Gotik tarz.

Giriş kapıları, bazılarında, abartılı kabul edilebilecek kadar süslüydü ancak, bu kural hepsi için geçerli değildir. bazılarının kapıları da çok sadeydi.

Romantik tarz, evlerden biridir. 1915 yılından 1940 yılına kadar inşa edilmişlerdir. Günümüzde de bu evleri, taklit ederek yapılan evlere, eklektik İspanyol evleri denir.

Taşıyıcı sistemleri, daha çok betonarmedir. Günümüzde yapılan evlere, taşıyıcı yapısı oldukça benzer. İnşaat mantığı da benzerdir.

Karakteristik özellikleri şunlardır:

• Asimetri
• Basık çatı 
• Kemerli kapılar 
• Kemerli pencereler
• Kiremitli çatı
• Kerpiç üstü sıva uygulaması
• Dış bölme duvarlar kerpiç
• İç bölme duvarlar alçı
• Çini işçiliği süsler
• Ferforje demir işçilikleri

Celal Erakman

Eklektik Fransız Evleri

Fransız eklektik ev inşaatları, oldukça çekidiydi. Özellikle, sade yapılar içinde, ayrı bir yeri vardır. Günümüzde, bu evlerin taklitlerine, fransız eklektik evleri denir. ABD'nin tarih boyu, Fransa ile ilişkileri iyiydi. Bu ticari ilişkiler, Fransız inşaat formlarının, Atlantiğin öbür yakasına, taşınmasına yardımı dokundu. Bu evlerin, çok sevilmesi, Amerika'nın uçsuz bucaksız düzlükleri ile uyum içinde olması ile ilgilidir. Bu evler, Fransız inşaat sektörünün, Amerikan inşaat sektörüne ilk etkisi değildir. Daha önce de, ikinci imparatorluk dönemine ait yapılar, Amerika'da sevilmiş ve bolca inşa edilmişti. Elbette 19. yüzyılın karakteristik çatı tipi olan, mansard çatıları da unutmamak gerekir. O da Fransa'dan ABD'ye ihraç edildi ve bolca uygulandı.

Eklektik Fransız evlerinin, en belirgin yanı, çatılarıdır. Üst kısmı kesik, yanlar ise eğiktir. Bu biraz geleneksel bir yapıdır. Çatı genelde, simetriktir. Genelde, çiftlik evlerinde, inşa edilmiş olan bu evler, oldukça genişti. Dairesel kuleler bir başka belirgin yönüdür. Bu yapıları, daha sonraları, yaygın bir şekilde, 1920 ile 1935 yılları arasında inşa ettiler.

Taşıyıcı sistemleri ise, genelde betonarmedir. Dönemin, inşaat mühendisleri, bu yapılarda, bölme duvarları taş veya tuğla olarak tercih etmişlerdi. Kolon ve kirişler de, günümüzde bilinen betonarme yapılardan çok farklı değildir.

Bu evlerin karakteristik özelliklerini sayarsak,

• Beşik yada Mansard çatı
• Saçaklar yukarı doğru genişler
• Duvarlar genelde tuğla yada taştı
• Duvarlar sıvalıydı
• Norveç tarzı dairesel kulesi vardı
• Bacası iriydi
• Alınlıklar süslüydü
• Köşe taşı kullanılmıştı
• Taşıyıcı kolonlar duvar ile bitişikti
• Açıklıklarda kolon yoktu
• Fransız kapılar kullanılmıştı
• Pencere kanatları çift menteşeliydi ve sadeydi

Celal Erakman

Çift Omurgalı Merdivenler

Daha önce omurgalı merdiven konusunda, omurganın bir taşıyı sistem olduğunu anlatmıştım. Bu genelde, bir kolon şeklinde olmakla beraber, ihtiyaca göre, eğimli bir kiriş te olabilir. Çift omurgalı merdiven, iki yanında, taşıyıcı eleman olan merdivendir. Şimdi görsellerle, anlamı netleştirelim.

Çift omurgalı merdivenler, gördüğünüz gibi, merdiven boyunca uzanan, iki taşıyıcı elemanla taşınan sistemlerdir. Biri sağda, biri de solda olacak şekildedir. Ancak, bunun, simetrik olma gibi, bir kuralı da yoktur. İsterseniz, asimetrik çift omurgalı merdivenler de yapmak mümkündür.

Yukarıda, bir omurga detayı göreceksiniz.

Celal Erakman

Serenli Merdivenler

Serenli merdiven nedir?

Önce bu soruyu cevaplayayım. Seren, raf demektir. Serenli merdiven de, raflar gibi olan merdivendir. Yani, rıhtı (alın kısmı) olmayan merdivenlerdir.

Bir görselle netleştireyim.

Gördüğünüz gibi, rıht yoktur bu merdiven tipinde, aynen üst üste dizilmiş raflar gibidirler. Bu yüzden de, adı, raf anlamına gelen "seren" kelimesinden gelir. Bir örnek daha verelim:

Bir tane de, metal, serenli merdiven örneği vereyim:

Serenli merdivenler, helezon yani spiral şeklinde olmak zorunda değildir. Düz de olabilirler. Bu iki örnek, tesadüfen helezon oldu. Bir tane de düz örnek vereyim ki, yanlış bir imaj oluşmasın:

İşte, serenli merdiven budur.

Celal Erakman

Omurgalı Merdivenler

Taşıyıcı sistemi, merdivenin kendisinden olan sistemlerdir. Omurga denilen, taşıyıcı sistem, başlangıçta ve sonda, en az iki noktadan, betona montajlanır.

Omurgalı merdivenler üç çeşittir:

• merkezi omurgalı merdivenler
• yandan omurgalı merdivenler
• ortadan omurgalı merdivenler

Merkezi omurgalı merdivenler, bir dikme etrafında dönen merdivenlerdir. Yandan omurgalı merdivenler ise, dönüşünün dış tarafında, taşıyıcı sistemi olan merdivenlerdir. Ortadan omurgalılar da, basamağın ortasından omurgası geçen merdivenlerdir.

Birkaç görsel ile, somutlaştıralım. Ortadan omurgalı sistem:

Merkezi omurgalı sistem:

Yandan omurgalı sistem:

Celal Erakman

Performansa Dayalı Deprem Hesabı

Performansa dayalı deprem hesabı, etkin ve sorunu iyi tanımlayıp, tam mevcut riske göre hesap yapmak demektir. Bu sorunun üstesinden gelmek için, temel alınan, deplasmanlar ve deformasyonlarla ilgili, kıstasları yerine getirirken, yükleri risk analizi temelinde tespit etmektir.

Bu nedenle deprem hesabını iki şekilde tanımlayabiliriz:

1- Dayanıma göre deprem hesabı
2- Performansa dayalı deprem hesabı

Birinci yöntemde, yükler temelinde tasarım yapılmaktadır. Bu noktada bir handikap, oluşan plastik süreç içinde, yeniden yükler dağıldığında, bu yüklerin tespitinin, neredeyse imkansız olmasıdır. Birinci ve ikinci yöntem arasında en temel fark ta şudur. Plastikleşme sürecinin ardından, oluşan yeni taşıyıcı sistemde, ikinci rahlede, dinamik etkiler göz önüne alınmayacaktır. Bu da temel bir farkı, hesap açısından ortaya koyar.

Deprem, plastik deformasyon yaptırmak isteyecek, yapı ise buna direnecektir. Bu noktada, önemli olan da, yapının sünek davranma kabiliyetleridir. Nonlineer hesap yöntemlerinin en temel prensibi, binanın elastik davranması durumunda, spektral deplasmanlarla alakalı olarak, uygulanan, eşit yerdeğiştirme kuralıdır.

Deprem hesabının temelinde, deprem hareketinin, inşaat mühendisliği parametrelerine göre incelenmesi ve buna bağlı bir yöntemle, hasar kriterine ulaşmayacak şekilde, yapının taşıyıcı sisteminin tasarlanması vardır. Yapı hareketlerinin değerlerini ise, şartnameler belirler.

Celal Erakman

Helezon Ahşap Merdivenler

Helezon ahşap merdivenler, piyasada, dairesel merdivenler içinde, tam bir turdan fazlasını ile dönen merdivenler için kullanılan bir tabirdir. Üreticiler ayrıca, yarım helezon şeklinde bir terminoloji de geliştirmişlerdir. Görselle netleştirelim.

Omurgalı helezon ahşap merdiven:

Beton üstü helezon ahşap merdiven:

Şimdi de, helezon merdivenlerin, neden düz olanlardan daha pahalı olduğunu anlamak adına, işçilik farkını anlayabilmek için, parçalara bakalım:

Bu yapının, taşıyıcı sistemine, omurga denir. Ancak, bazıları, ankastre de olabilirler.

Celal Erakman

Beton Üstü Ahşap Merdivenler

Beton üstü ahşap merdivenler, beton üstü ahşap basamaklar konusundan farklı olarak, aynı zamanda, rıhtların da kaplandığı, beton üstü uygulamadır. Bir örnek üstünden konuyu detaylandıralım.

Gördüğünüz gibi, basamaklar ve rıhtlar ahşap malzeme ile kaplanmıştır. Aynı zamanda, bu tip merdivenler, boşluk kısmına denk gelen tarafta limonlukludur. Duvar tarafına ise, süpürgelik uygulaması yapmak yaygındır. Bütün bunlar, temizlik aşamasında zorluk çıkmaması içindir. Bir örneği daha inceleyelim.

Bu örnekte de, sol tarafta korkuluk, sağ tarafta ise, wainscotting uygulaması yapılmıştır. wainscotting, duvara yapılan dekoratif kaplamaların bazılarını ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Ancak, wainscotting, geniş bir terim olup, kolon, tavan veya başka bir alanın kaplanması için de kullanılabilir. Şimdilik sadece, buna dekoratif kaplama diyelim. Terimlerde boğulmanın anlamı yok. Bunu da, bir süpürgelik alternatifi olarak düşünebilirsiniz.

Celal Erakman

Beton Üstü Ahşap Basamaklar

Bu bir merdiven çeşidi değildir. Sadece mevcut bir merdivenin, basamaklarını, kaplamaktan ibarettir. "Beton üstü merdiven" kavramından da farklıdır. Fark, birinde, rıhtlar da kaplanır. Bunda ise kaplanmaz. Beton üstü merdiven, konusunu başka bir başlıkta inceleyeceğim. Şimdilik sadece bunun farkını görmüş olalım.

Gördüğünüz gibi, sadece basamaklar kaplanmış, ancak rıhtlar kaplanmamıştır. Bu tip kaplamalar, ucuz seçeneklerdendir. İşçilikleri de daha kolaydır. Fiyatlandırması genelde, basamak başı, şeklinde yapılır. Bu tip merdivenler, genelde limonlukludur. Limonluk, beton yüzden yapılan, küçük bir çıkıntıdır. Bu çıkıntı özellikle, temizlik sırasında büyük kolaylık sağlar. Aynı zamanda, ayağın, merdivene bakmadan yürüme durumunda,  kaymasını da zorlaştırır.

Celal Erakman

Döşeme çeşitleri

Döşeme çeşitleri şunlardır:

1- Ahşap döşeme
2- Çelik döşeme. Çelik döşeme dörde ayrılır:

• Adi volta döşeme
• Volta döşeme
• Beton dolgulu çelik döşeme
• Betonarme dolgulu çelik döşeme

3- Betonarme döşeme.

• Hurdi döşeme
• Dal döşeme
• Ankastre döşeme
• Konsol döşeme. konsol döşeme üçe ayrılır:

1. Bir ucu askıda, diğer ucu konsol olan döşemeler
2. Bir ucu konsol, diğer ucu serbest olan döşemeler
3. Bir ucu konsol, diğer ucu ankastre olan döşemeler

4- Mütemadi döşeme

5- Mantar döşeme

6- Plak döşeme

7- Nervürlü betonarme döşeme

8- Alttan kaplamalı, nervürlü betonarme döşeme
9- Kirişli betonarme döşeme
10- Kirişsiz döşeme
11- Dişli döşeme
12- Dolgusuz dişli döşeme
13- Dolgulu dişli döşeme

Celal Erakman

Kirişler

Kirişler şu çeşitlerden oluşur:

1- Lentolar
2- Basit kirişler
3- Hatıllar
4- Sürekli kirişler
5- Konsol kirişler
6- Tablalı kirişler
7- Ters kirişler

Kirişler, düşey eksende oluşan yükler ile deprem yükleri sonucunda oluşan, sağ ve sol tarafta oluşması muhtemel, kayma gerilmesini, emniyet sınırları içinde tanıyacak şekilde boyutlandırılmalıdır.Bazı örnek birleşimler, aşağıda, çelik malzeme için gösterilmiştir.

Çelik, kiriş malzeme örneği:

Uygulanmış çelik kiriş örneği:

Taşıyıcı sistem içinde, bir başka örnek:

Ahşap kolon-kiriş birleşim detay:

Ahşap kiriş:

Eski tarz, daha çok kerpiç ve yığma tip evlerde tercih edilen kiriş örneği:(bunlar genelde kavak malzemeden yapılmıştır.)

Çelik taşıyıcı sistemli, ahşap ve bazı amerikan evlerin kiriş detay:

Betonarme köprü, kiriş-kolon-döşeme birleşim detayı:

Celal Erakman

Narin Kolonlar

Kolonlar, basınç kabiliyerlerine göre sınıflandırılırken, eksenel basınç sınıflandırması şu şekildedir:

1- Kalın(kısa) kolonlar ( kısa ve ebatlı kolonlar)

2- Narin kolonlar (kesidine göre boylu olan kolonlar)

Bu yazımda, narin kolonlarla ilgili detaylara değineceğim. Formülasyon detaylarını şartnamede bulabilirsiniz.

1- Narin kolonlarda, burkulma etkisi olmadığı, hesaplar yapılırken kabul edilir.

2- Narin kolonlarda, flambaj etkisi olmadığı, ön kabulü yapılır.

3- Değişken kesitlerde, artan rijitliğin hesaba katılması gerekir. 

4- Eğer, moment diyagramında, sadece pozitif veya sadece negatif moment hesaplandıysa, bu tip narin kolonlara, tek eğrilikli narin kolonlar denir. Eğer hem pozitif hem de negatif moment tespit edildiyse, buna da çift eğrilikli veya eğriliğine göre çok eğrilikli narin kolon denir.

Celal Erakman

Kolonlar

Kolonlarla ilgili elbette şartnamelerde bolca detaylar var. Burada birkaç konstrüktif detaya değineceğim.

1- Su aşındırması gibi bir etkiye maruz kalacak kolonlar, dairesel kesitli olmalıdır. Buna, su yataklarını geçen, köprü ayaklarını örnek verebiliriz.
2- Kolon donatısının, kesit alanına oranı, eğer normalin çok üstünde ise ve devam eden katta, donatı azaltmasına gidilecekse, bu azaltma, yarı yarıyadan fazla olamaz.
3- Donatı, eğimli bir kolona girmeden önce, şantiye tabiri ile anahtar ile yada doğru tabiriyle manivela ile bükülmesi çok yanlıştır. Bu bükme işi, donatının özelliğini kaybetmesine sebep olabilir. Bu nedenle bükme, alt kat betonu dökülmeden önce, keskin bir şekilde değil, dairesel bir hat çizecek şekilde yapılmalıdır. Açı bu şekilde yakalanmalıdır. Aksi takdirde, öngörülen dayanım elde edilemez.
4- Proje aşamasında, tasarlanan kolon donatıları, vibratörün hareketine imkan verecek aralıkta olmalıdır.
5- Kolon kalıbının en alt kısmında, el girecek kadar bir boşluk bırakılmalıdır. Bu boşluk, beton dökümü öncesi, düşen pisliklerin temizlenmesi içindir. Sonra mesnetli bir şekilde kapatılmalıdır.
6- Kolon ile kirişin birleştiği düğüm noktasında, birim boya denk gelen etriye, kirişin maksimum momentinin gerçekleştiği kesitin etrafında, birim boya rastlanan etriyeden fazla olamaz. Bu yapı, yıkılacak ise bile, aniden yıkılmaması içindir.
7- Kalıp yapılırken, dört temel prensip vardır. Bunları şöyle sayabiliriz:

• proje ölçülerinin tutturulması
• kalıbın sağlam olması ve açmaması
• söküm kolaylığı adına yapılan yağmala işleri
• minimum malzeme kaybı ile kalıbın imal edilmesi (örneğin, kısa keresteler varken, uzun keresteden parça kesilmesi zayiattır. bu gibi küçük detaylar, toplam maliyeti yükseltir.)

8- Kolonun önemli bir eleman olduğu bilinmelidir. Kolon kırılması da yapı statiğine göre, yerel bir olay değil, tüm yük dağılımlarını etkileyecek, genel bir olaydır. 

Bunlar dışında, yer alan bütün detayları şartnamelerde bulabilirsiniz. 

Celal Erakman

Kır Evi

Kır evi tarzı, genelde hünerli ellerin, el emeği göz nuru, titiz eski dönem işçiliği ile, tarih boyu, kırlarda inşa edilen evlerdir. Kır evi ile kır evi ekolü farklı şeylerdir. Günümüzde, kır evleri için, genel bir tarz olmamakla beraber, literatürde, bunun karşılığı olan bir inşaat vardır. Kir evi ekolü de, bu inşaatların, sonradan yapılan taklitlerini ifade eder. Ancak kır evinden, ahşap veya prefabrik küçük bir ev de anlayabiliriz, fakat bu ev kır evi ekolü olmaz. Aşağıda, farkı göstermek adına, bir kır evi ekolü örneği göreceksiniz.

Bu evlerin karakteristik özellikleri şunlardır:

• Bir veya iki katlıdırlar
• Dört bir yanda geniş saçaklar
• Keskin yatay hatlar
• Belirgin pervazlar
• Bütün vurguların yatayda olması
• İç tasarımın, şık ve kullanışlı olması

Taşıyıcı sistem, genelde betonarmedir. Ancak eskiden, daha çok doğal malzemeler tercih edilirdi. Önceleri, taşıyıcı sistem ahşap ve taştı. Bölme duvarlar, taştı. Ancak günümüzde, bildiğiniz betonarme taşıyıcı sistem kullanılmaktadır. Bölme duvarlar da tuğladır.

Kır evinden, elbette, farklı şeyler de anlaşılıyor, kelime olarak. Ona da değinelim. Kır evinden, anlaşılan şudur.

Kır evleri, genelde, sade, yanında hayvanlar için ahır bulunan, doğa ile iç içe ve sempatik mekanlardır.

Celal Erakman

Craftsman (Zanaatkar/Usta/Sanat dönemi) Evleri

20. yüzyılın, ilk birkaç yılında, Kaliforniya yakınlarında gelişmiş bir akımdır. Bu bölgede, yapılan evler, daha sonra, zanaatkar evleri olarak anıldılar.

Bu evler, düşük eğimli çatıları ve geniş saçakları ile dikkat çektiler. Verandaları da oldukça genişti. Taşıyıcı sistemi ahşaptan oluşuyordu. Tipik olarak, zemin kat üstüne inşa edilmiş bir çatı katı vardı sadece. Bu evlerin, en belirgin tasarım mantığı, fonksiyonellikti. Estetik, ikinci plandaydı. Genellikle, imalatında, doğal malzemeler kullanıldı. Ancak, sonradan yapılanlar daha süslü ve geleneksel sanatların ön plana çıktığı ürünlerdir. Bu evler, giderek daha lüks bir şekilde imal edilmişlerdir. Yine de, bu evlerin imalatında, gösterişten kaçınıldığını söylememiz mümkündür. Ön planda olan yaşam konforunu ve üretkenliğini koruyan bir ev inşa etmekti.

Bu evler, bungalov sınıfında da değerlendirilebilir. Hatta, bazı yerlerde, bunlara Craftsman bungalow(zanaatkar bungalovu) da denir. Ev planı da, genel hatları gibi, fonksiyonellik ve ihtiyaçlar baz alınarak yapılmıştı. Bu konuda da estetik kaygılar, ikinci plandaydı. Bu evler, bilinen bungalov evlerinin, geliştirilmiş bir haliydi ve ilk yapıldıklarında, o kadar beğenildi ki, yapanlar, sipariş üstüne sipariş almaya başladılar. Bir anda popüler ve moda olmuştu. Buradan, dünyanın dört bir yanına, bu evler yayıldı.

Sonuç olarak, aslında bu evler, birer bungalovdur. Ancak, zanaatkar tarzı bungalov olarak bilinirler. Özellikle, işçilikleri oldukça iyi evlerdir.

Bu evlerin karakteristik özelliklerini özetlersek, şu şekilde sayabiliriz:

• Basık çatı
• Merteklerin gözüktüğü uzun saçaklar
• Dekoratif kırma desenleri
• Zemin kat + çatı katı
• Yerinde montajlanan taşıyıcı sistem ve diğer ev elemanları
• Geniş barbekü(o dönemde fırın), genelde evin dışındadır.
• Evin içinde şömine olur
• Çatı pencereleri vardır
• Geniş veranda
• Veranda kolon ve kirişleri oldukça ebatlıdır
• Çift kanatlı pencereler
• Metal ve bronz işçilikleri
• Ev ile entegre çömlek işçilikleri

Celal Erakman

Kraliçe Anne Stili Evler

18. yüzyıldan, 1910'a kadar, sürekli imal edilmiş bir ev tipi olan, Kraliçe Anne evleri, viktoryan tarzın örneklerindendir. İngiltere'de ise 1860'tan 1890 yılına kadar popüler olmuştur. Daha sonraları da, 1910 yılına kadar, ABD'de inşa edildiler.

Kraliçe Anne evleri, viktoryan dönemdan, bazı küçük detaylarda, farklılaşmıştır. Bu farklılık arzeden elemanlar, şunlardır:

• Kule
• Cumbalı pencereler
• Belirgin bir şekilde hissedilen ortaçağ etkisi

Bu evler, bu dönemde, birden bire zenginleşen bir kesim olan, kereste tüccarlarınca, çok tercih edilirlerdi. Kereste tüccarları, bu dönemde birer ticari barona dönüşmüş ve doğal olarak, en iyi evlerde oturmaya başlamışlardı. Bunlar, dönemin, en prestijli ve pahalı evleriydi.

Kraliçe Anne evleri, ismini, bir İngiliz kraliçesi olan Anne'dan almıştır. Ancak, bu evlerin gelişimi sanayi devriminden sonra olmuştur. Sanayi devrimi neler getirmişti? sorusunun cevabı, şu malzemelerin seri üretimidir:

• kapılar
• pencereler
• çatı elemanları
• dekoratif detaylar
• korkuluklar
• merdiven basamakları

Bütün bu seri mühendislik üretimleri, inşaat sektöründe, maliyetleri de düşürmüştü. Böylece, daha lüks olan kavramlar, daha ucuza yapılabilmeye başlandı. Bu evlerin bir diğer özelliği de, konsol çıkıntılar ve sarkıt süslerdir. Bu evlerin, ilk yapılanları, ağır kütüklerden ve taştan kaçınılarak yapılmıştır. Genelde, ahşap çerçeve sistemiyle, taşıyıcı sistemleri inşa edildiler. Bu evlerin, yükleri, aynı zamanda, inşaat mühendisliği vizyonu ile hafifletilmiş, yapı yükleri düşürülerek, daha güvenli bir yapı elde edilmiştir. Tabii ki, Kraliçe Anne evleri, inşaat mühendisliği açısından bir devrim niteliğindedir. Bu evlerde, ilk kez, yapı yüklerini oluşturan elemanlar, tamamıyla hafif olanlardan seçilmiştir. Bu durum, diğer estetik kavramların da önünü açmış ve onlara öncülük etmiştir. 

Bu zengin dekorlu evler, genelde, bahsi geçen tüccarların armasını, en görünür yerde taşırdı. Genelde, bu evlerin çatıları yüksek ve diktir. Çatı taşıyıcı sistemi de, makaslı sistemdir. Kule gibi dairesel elemanlarda ise, daha farklı bir taşıyıcı çerçeve kullanılmıştır. 

Balık sırtını andıran, siding uygulaması bu evlerde tercih edilmiştir. Ancak, bunlar çok farklı şekillerde de uygulanmıştır. Çatısında ise, yine balık sırtını andıran, shingle uygulaması vardır.Kule genelde, köşede olur. Kulenin bu konumlaması, Kraliçe Anne tarzının karakteristik özelliklerinden biridir. Aynı zamanda, büyük bir taşıyıcı kiriş, bu kuleye ankastre şekilde bağlanmıştır.

Bu evlerin karakteristik özelliklerini özetlersek, şunları sayabiliriz:

• Lüks konusunda, bu evlerde bir sınır yoktu
• Mahyadan aşağı doğru çatı yüzeyleri, abartılı şekilde dikti
• Kuleli yapılardı
• Çift bölmeli pencereler, yüksek ve dardı
• Oyma ve süsleme işleri çok fazlaydı
• Dokuma işleri çok fazlaydı
• Siding ve shingle kullanılmıştı
• Parapetler ve duvarlar, çok fazla süslenmişti
• Verandasının iç kısımları dokuma işleriyle kaplanmıştı
• Korkuluklar süslüydü
• Bacası taş kaplamaydı

Celal Erakman

Cape Cod

Cape cod olarak adlandırılan kulübeler, 17. yüzyıl İngiltere'sinden ilham almıştır. Genelde, bu dönemde, burada yapılanlar, geleneksel bazı çizgiler eklenerek, taklit edilirler ve buna da cape cod denir. Büyük bir cade cod örneğine bakalım:

Bir de, küçük bir cape cod örneğine bakalım:

Normalde, büyük cape cod olmaz. Cape cod, bir kulübedir. Ancak, günümüzde, cape cod adı altında, yukarıda gördüğünüz kadar benzeyen, yapılar yapılır. Cape cod evlere bir de, gerçek bir örnek verelim:

Cape cod evlerin taşıyıcı sistemi, ilk yapıldıklarında yığmaydı. Ancak, daha sonra yapılanlar betonarme yapıldılar. Günümüzde, cape cod adı altında, prefabrik panel sistemli ve ahşap çerçeve sistemli evler de yapılmaktadır. Bugüne kadar hafif çelik sistemli, cape cod görmedim, ancak, yapılabilir ve mümkündür. Büyük bir cape cod örneğine daha bakalım:

Dikkat ettiyseniz, belirli karakteristik özellikleri, ilk bakışta göze çarpmaktadır. Bunlar:

• Ön giriş simetrik ve merkezi bir görünüm
• Paralel çatı eğimleri
• Küçük çatı saçağı
• Bir katlı veya ekstradan bir çatı katı olan
• Shingle ve siding 
• Baca mahyadadır
• Çok bölmeli, çift düşmeli pencereler
• Kepenkler
• Basit dış süsleme

Günümüzde, cape cod evlere, bitişik nizam bir de, araç garajı inşa edilir. Böyle bir değişime uğramıştır. Bir örnek vereyim:

Kısaca ve özet olarak, cape cod evler, simetrik, kapının yapının ortasında olduğu, shingle ve kepenleri ilk bakışta dikkat çeken, dış cephesi siding ile kaplanmış, içi de kendisi kadar sade evlerdir.

Celal Erakman

Şale

Şale tipi evler, daha çok,  İşviçre Şalesi, olarak bilinirler. Alp dağlarından köklerini alan, bir dağ evidir. Swiss Chalet yada İsviçre Şalesi, aşağıda görüldüğü gibidir:

Yukarıda da görebileceğiniz gibi, elemanlar ve bu evin karakteristiği belirtilmiştir. Şimdi de, yapıyı daha net görebilmeniz için, daha canlı bir resim koyalım:

Bu resime şu notu da düşmek lazım. İsviçre şalesinde, alın tahtaları oldukça süslü ve işlemelidir. Bu gördüğünüzde ise, sade alınlar dikkat çekiyor. Bu evler, bölgeye gelen, latin göçüyle birlikte, latinlere ait Callitum evlerinden devşirilmiştir. Bölgenin geleneksel ahşap işçiliği ve Callitum'ların inşaatlarında kullanılan taşıyıcı sistem ve mühendislik vizyonu, bu evlerde harmanlanmış, sonuç olarak bu tasarımı ortaya çıkarmıştır. Callitum'lara eski de olsa bir örnek vereyim:

Şaleler, esasen birer çiftlik evidirler. Bu nedenle, eski şalelerde, hayvanların da barınacağı, bir bölüm vardır. Günümüzde yapılmış, birçok çiftlik evi, şalelerden esinlenmiştir ve onları taklit etmişlerdir.

Şalelerin, dikkat çeken, bir özelliği de geniş ve yamacı görecek şekilde konumlanmış, balkonlarıdır. Bu balkonlar, sığır sürülerinin yaylım alanlarına bakar. Sığır sürülerinin sahipleri, şaleden sürüsünü gözetler ve kontrol eder. Bir anormallik olduğunda da, gidip müdahale eder.

Günümüzde ise, şaleler, şu amaçlarla kullanılırlar:

• yazlık
• çiftlik evi
• bağ evi
• köy evi
• yayla evi

Günümüzde yapılan örnekleri biraz daha küçüktür, çünkü bunlarda genelde hayvanlarla alakalı bölümler yoktur. Bu, şehirli, şale taklitlerine bir örnek verelim:

Böylece, şalenin nasıl bir anlam değişimine de uğradığını görmüş olduk. Örneğin, İngiltere'de artık, şale denince, akla gelen, yazlık kamp alanlarıdır. Amerika'da ise, daha çok otellerde şaleler tercih edilir.

Celal Erakman